17 stycznia 2024 r. Parlament Europejski wezwał Komisję Europejską i inne instytucje Unii Europejskiej, by uregulować kwestię wynagrodzeń twórców działających w sektorze muzycznym. W ocenie Parlamentu Europejskiego wynagrodzenia, jakie otrzymują twórcy od serwisów streamingowych nie zawsze są uczciwe i wystarczające, by twórcy mogli w ten sposób sfinansować i rozwijać swoją aktywność artystyczną. Parlament Europejski chciałby także, by serwisy promował różnorodność kulturalną. Aktualnie bardzo ciężko „przebić się” ze swoją muzyką nie tylko twórcom muzyki rodzimej (np. folku), ale nawet muzyki rozrywkowej wykonywanej w innym języku niż angielski. Problem jest o tyle palący, że zmiany w sposobie dostępu do muzyki spowodowały, że globalny sektor streamingu muzyki generuje roczny dochód na poziomie 22,6 miliarda dolarów, co stanowi 2/3 całego dochodu sektora muzycznego.
Niepożądane i pożądane praktyki serwisów streamingowych
Jednym z mechanizmów, który zdaniem europarlamentarzystów, powinien być ograniczony lub wręcz zakazany jest mechanizm, w którym artysta zrzeka się wynagrodzenia lub jest ono drastycznie ograniczone w zamian za jego większą „widzialność” w serwisie streamingowym. Unia Europejska powinna też zadbać, by europejscy artyści i ich twórczość były widoczne w serwisach i należy znaleźć takie środki prawne, by serwisy streamingowe mogły tę muzykę promować. Jest to więc zbliżona sytuacja, jak w przypadku stacji radiowych, gdzie w wielu krajach określono minimalną ilość emitowania muzyki wykonywanej przez krajowych twórców.
Dostrzeżono, że czasami serwisy streamingowe tworzą swoje algorytmy tak, by celowo wynagrodzenie twórców było zredukowane. Innym problemem, z którym europejski prawodawca, a potem serwisy, będą musiały się zmierzyć jest wykorzystanie sztucznej inteligencji i deepfake’ów do tworzenia muzyki, z jaką dany twórca nie miał nic wspólnego, np. poprzez wykorzystanie próbek jego głosu. Serwisy muszą więc zaimplementować rozwiązania, by takie sytuacje się nie zdarzały lub były szybko wychwytywane, np. na etapie analizy wgrywanych plików.
Dominacja pozaeuropejskich platform streamingowych
Warto zauważyć, że Komisja Europejska w niedługim czasie pochyli się nad podnoszonym od dłuższego czasu tematem wykupywania praw autorskich przez platformy VOD. Na ten problem wskazywały zwłaszcza krajowe zrzeszenia artystów czy organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, które tłumaczyły, że wiele takich serwisów streamingu wideo ma siedziby poza Unią Europejską, zawiera umowy na prawie innych krajów (np. Stanów Zjednoczonych) i stosuje postanowienia dość istotnie różniące się od wypracowanych w Unii Europejskiej. Jedną z takich strategii jest tzw. buy-out, którym jest zbycie za jedną, stałą kwotę praw autorskich do utworu bez prawa otrzymywania z tytułu jego wykorzystania żadnych dodatkowych gratyfikacji w przyszłości. Praktyka ta popularna jest także wśród producentów i dystrybutorów gier. W rezultacie, jeśli dany utwór okaże się sukcesem, to artysta nie ma z tego tytułu żadnych korzyści (poza oczywiście większą rozpoznawalnością). Za bardziej uczciwe rozliczanie się z twórcami uznaje się uzależnianie wynagrodzenia od popularności dzieła i jego znaczenia społecznego, kulturalnego czy gospodarczego.
W najbliższym czasie można więc spodziewać się istotnych zmian prawnych na poziomie wspólnotowym, które rzutować będą na cały sektor dóbr cyfrowych. Może się to niestety wiązać z przerzuceniem kosztów na konsumentów (analogicznie jak zrobiły to niektóre platformy streamingu wideo po podpisaniu porozumień ze strajkującym w USA organizacjami zrzeszającymi aktorów i scenarzystów). Trudno jednak nie pochwalić działań, które prowadzić mają do zwiększenia proporcji przychodów po stronie tych osób, których nie byłoby kultury, a więc twórców. Uczciwe wynagrodzenia powinny ich zachęcić do wzmożonej pracy, tworzenia bardziej dopracowanych utworów oraz większym uwzględnianiu kryteriów artystycznych podczas procesu tworzenia.
