Pozwolenia celne – część III

Zabezpieczenia i procedury specjalne

Poniżej przedstawiamy ostatni materiał poświęcony danym statystycznym dotyczącym wykorzystywania w Polsce różnych ułatwień i uproszczeń w zakresie prawa celnego Unii Europejskiej. Dane te są aktualne na dzień 31.03.2023 r. i zostały pozyskane w trybie informacji publicznej od właściciela biznesowego, czyli Ministerstwa Finansów (Departamentu Ceł). Ponadto w niektórych tabelach podano dane wg stanu na dzień 31.03.2020 r., ówcześnie otrzymane także z ww. Departamentu.

Zabezpieczenie generalne jest instytucją prawa celnego, która jest znana w Unii Europejskiej od bardzo dawna lecz została znacznie rozbudowana w Pakiecie UKC i obowiązuje pod wieloma względami jako nowa instytucja dopiero od 2016 r. Dodać trzeba, że do dziś nie została w pełni objęta cyfryzacją zakładaną przez Komisję Europejską, bowiem projekt GUM obejmujący dane z zabezpieczeń generalnych, ma zakończyć się wdrożeniem określonego systemu/rozwiązań systemowych IT dopiero w 2025 r.[1]. Natomiast w Polsce systemem odpowiedzialnym za obsługę udzielonych pozwoleń pojedynczych jak i generalnych, za generowanie numerów GRN jest OSOZ2, czyli Ogólnopolski Systemem Obsługi Zabezpieczeń ściśle współpracujący (połączony szeroką siatką powiązań) z systemami operacyjnymi (NCTS 2, AIS 2), systemami wspomagającymi (m.in. ZEFIR2, SZPROT) czyli funkcjonującymi w ramach SISC[2]. Warto pamiętać, że prócz zgłoszeń celnych (same zgłoszenia są w 100% elektroniczne jak i ich obsługa, związana z tym wymiana komunikatów) i obsługujących je systemów celnych, w Polsce funkcjonują tzw. systemy wspomagające obróbkę zgłoszeń. Jednym z nich jest właśnie OSOZ. Zgodnie z regulacjami Pakietu UKC aby cieszyć się zabezpieczeniem generalnym trzeba być przygotowanym na dwuetapowe działanie: najpierw pozwolenie na złożenie zabezpieczenia a potem jego realizacja zakończona otrzymaniem m.in. GRN. Niestety obecnie postępowanie w sprawach zabezpieczeń generalnych, pozwoleń i ich zmian nie jest w pełni cyfrowe, mimo zapewnień Departamentu Ceł z 15.02.2022 r.[3] W niniejszym materiale przedstawiamy dane obejmujące prócz zabezpieczeń generalnych (zarówno w procedurze tranzytu jak i w pozostałych przypadkach) także informacje na temat pozwoleń na odroczenia płatności należności celnych.

W pierwszym zestawieniu prezentowane są wyjaśnienia odnośnie procedur specjalnych gdyż ich przede wszystkim dotyczy kategoria długu celnego określana w zabezpieczeniach jako „potencjalny” czyli w dowolnym tłumaczeniu niewymagalny.

Tabela 1. Liczba ważnych pozwoleń na złożenie zabezpieczenia generalnego – dług potencjalny (stan na 1.04.2023 r.)

IASPoziom zabezpieczenia  RazemPorównanie – stan na 1.04.2020 r.
100%50%30%0%
Lublin32314267570
Białystok1956124235
Gdańsk481118107184130
Katowice33276210497
Kielce711112025
Kraków2622437366
Łódź67932099102
Olsztyn800132119
Opole101081914
Poznań462866122105
Rzeszów73122298100
Zielona Góra99793431
Szczecin2622467668
Bydgoszcz1001773434
Warszawa145523114287246
Wrocław57283299124
podsumowanie 6165511859813871266

Z tabeli wynika, że:

1) aktualnie w procesach gospodarczych, które niekoniecznie polegają na „czystym” dopuszczeniu do obrotu lub procedurze wywozu, najbardziej aktywni są przedsiębiorcy w województwie mazowieckim (co nie dziwi), następnie w pomorskim (znów wynika to zapewne ze specyfiki portów-przejść granicznych) ale zaraz za Gdańskiem sytuuje się Wielkopolska i Śląsk. Sytuacja taka nie ulega zmianie od 2020 r. Co ciekawe w porównaniu z 2020 r. obecnie ilość pozwoleń na złożenie zabezpieczenia w potencjalnym długu celnym uległa dużemu zwiększeniu na terenie Pomorskiej IAS (aż o 54 sztuki), Mazowieckiej IAS (41 sztuk) i Wielkopolskiej IAS (o 17 sztuk), natomiast spadła na Dolnym Śląsku (o 25 sztuk) i w Świętokrzyskim (o 5 sztuk). W pozostałych rejonach liczba aktywnych pozwoleń utrzymuje się na mniej więcej tym samym poziomie, a w niekiedy wręcz identycznym, np. na terenie podległym IAS w Bydgoszczy.

2)  mimo pandemii COVID-19, mimo zawirowań w łańcuchach dostaw związanych z wojną na Ukrainie oraz mimo inflacji i pogorszenia sytuacji gospodarczej przedsiębiorstwa będące klientami organów celnych utrzymują swoją pozycję gospodarczą i poradziły sobie z trudnościami a w niektórych regionach nastąpił wyraźny progres wykorzystywania instytucji prawa celnego.

 Wniosek ten oczywiście, że jest uzasadniony z zastrzeżeniem, że nie uwzględnia wielu innych czynników dotyczących choćby z prawa celnego, jak na przykład kwot zabezpieczenia, obciążania tych kwot, wartości towarów, dostaw, itp.

3) jeśli chodzi o wiarygodność przedsiębiorców wynikająca z wymogów jakie trzeba spełnić aby otrzymać 0% poziomu zabezpieczenia, ciekawie przedstawia się sytuacja w pomorskiej IAS, gdzie na 184 pozwolenia aż 107 jest adresowanych do firm, które spełniają najwyższe wymagania jeśli chodzi o wypłacalność. Proporcjonalnie jest podobnie w Zachodniopomorskiem (na 76 pozwoleń aż 46 ma 0% zabezpieczenia) a zbliżona sytuacja jest w Małopolsce, na Śląsku i w Wielkopolsce. Czyżby w tych województwach sytuacja majątkowa/finansowa firm była najbardziej stabilna i dodatkowo jest tam największa świadomość prawna i przychylność (nastawienie na klienta) organów celnych, czyli de facto komórek Obsługi Przedsiębiorców w zakresie Cła, Pozwoleń i Czynności Audytowych? Wydaje się, że mogłoby to stanowić przedmiot dodatkowych badań.

 Z długiem potencjalnym jest nierozerwalnie związane korzystanie między innymi z procedur specjalnych. Dlatego też poniżej przedstawiono dane z lat 2020-2023 (I kwartał)  na temat wydanych pozwoleń na korzystanie z niektórych procedur.

Tabela 2.  Liczba pozwoleń na stosowanie niektórych procedur specjalnych

(IPO- uszlachetnianie czynne, OPO – uszlachetnianie bierne, EUS – procedura końcowego przeznaczenia, TEA – odprawa czasowa)

IAS (obejmuje wszystkie delegatury UCS w województwie)RokProcedury specjalne  RazemLata 2016-2020
IPOOPOEUSTEAIPOOPOEUSTEA
Lublin  20201   141210
2021 1  1
202222 15
2023
(IQ)
22  4
Białystok20201   125  
2021 3  3
20221   1
2023
(IQ)
    0
Gdańsk202072  9801717 
2021228  30
2022302  32
2023
(IQ)
101  11
Katowice202022  43117137
202174 213
2022911  20
2023
(IQ)
84  12
Kielce2020 1  113  
2021    0
202261  7
2023
(IQ)
    0
Kraków20201   113751
202123  5
202231  4
2023
(IQ)
11  2
Łódź2020 2  2211742
2021610  16
2022129  21
2023
(IQ)
73  10
Olsztyn2020    01332 
202161  7
20225   5
2023
(IQ)
  1 1
Opole20201   132  
2021    0
202221  3
2023
(IQ)
    0
Poznań202052  7241643
202139 113
20221311  24
2023
(IQ)
531 9
Rzeszów20201   1842534
202194  13
202216  7
2023
(IQ)
 3  3
Zielona Góra202041  5874 
2021 1  1
20221  12
2023
(IQ)
1   1
Szczecin20201   111517 
202111  2
20223   3
2023
(IQ)
2   2
Bydgoszcz2020110  111523266
202138 415
202289  17
2023
(IQ)
 2  2
Warszawa2020410  145060149
20211511 126
2022248 133
2023
(IQ)
41 27
Wrocław202041 16261083
2021911 323
20221811 130
2023
(IQ)
5   5
podsumowanie 20203331 165 
20217971 12162
202213872 4214
2023
(IQ)
45192 66
Łącznie295193217 38622711835

Z prezentowanych danych wynika że:

  1. jeśli chodzi o końcowe przeznaczenie zdecydowaną większość pozwoleń wydano do 2020 r. (aż 118) i prawdopodobnie pozwolenia te nadal pozostają w obrocie prawnym;
  2. najwięcej pozwoleń na ww. procedury specjalne zostało wydanych  w UCS w Warszawie (80 sztuk). Dla porównania w latach 2016-2020 były to 133 pozwolenia. Dysproporcja wynika najprawdopodobniej ze specyfiki poszczególnych procedur i terminów ich obowiązywania. W pozostałym zakresie po raz kolejny potwierdza się mocna pozycja gospodarcza Pomorza (82/114 pozwoleń), Dolnego Śląska (64/47 pozwoleń). Porównywalnie sytuacja przedstawia się w Łódzkiem i w Wielkopolsce, natomiast zastanawiające są dane dotyczące Podkarpackiego, gdzie do 2020 r. wydano 116 pozwoleń a w następnych latach (COVID-19, wojna na Ukrainie, spowolnienie gospodarcze) tylko 24 pozwolenia.


Kolejnym rodzajem pozwoleń związanych ściśle z długiem celnym jest instytucja zabezpieczenia generalnego długu powstałego, czyli wynikającego z procedury dopuszczenia do obrotu (dla niewtajemniczonych: importu towarów).


Tabela 3. Liczba ważnych pozwoleń na złożenie zabezpieczenia generalnego – dług powstały (stan na 1.04.2023 r.)

IASPoziom zabezpieczeniaRazemPorównanie – stan na 1.04.2020 r.
100%30%
Lublin17456255
Białystok17254243
Gdańsk58146204139
Katowice386210097
Kielce2131515
Kraków21436461
Łódź36296569
Olsztyn12233529
Opole1942320
Poznań5358111101
Rzeszów41105143
Zielona Góra5333838
Szczecin41569791
Bydgoszcz3313432
Warszawa135122257239
Wrocław613910050
podsumowanie 55973912981122

W tym zakresie dane raczej nie różnią się od tych sprzed 3 lat. Można wysnuć wniosek, że potwierdzają one umiejscowienie głównych importerów w Polsce i tradycyjnie silne gospodarczo regiony (IAS w Katowicach, Poznaniu, Wrocławiu i Warszawie) albo dodatkowo wynikają ze specyfiki danego województwa (np. IAS w Gdańsku i Szczecinie).

Aby jednak w pełni poznać ilości funkcjonujących w obrocie prawnych pozwoleń związanych z długiem celnym poniżej prezentujemy dane na temat zabezpieczenia w tranzycie. Warto także pamiętać, że w procedurze tranzytu unijnego zabezpieczenie generalne może być złożone wyłącznie w formie zobowiązania gwaranta. Ponadto zestawienie poniższe nie rozróżnia poziomu złożonego zabezpieczenia.

Tabela 4. Liczba ważnych pozwoleń na stosowanie zabezpieczenia generalnego w procedurze tranzytu, wg stanu na 1.04.2023 r.

IASPozwolenia na złożenie zabezpieczenia generalnego w tranzyciePorównanie: pozwolenia na złożenie zabezpieczenia generalnego w tranzycie – stan na 1.04.2020 r.
Lublin418
Białystok68
Gdańsk2690
Katowice1320
Kielce02
Kraków414
Łódź919
Olsztyn34
Opole13
Poznań623
Rzeszów715
Zielona Góra85
Szczecin821
Bydgoszcz00
Warszawa3384
Wrocław621
Podsumowanie134347

Liczba wydanych i ważnych TC31 wynosi 315 sztuk (777 w dniu 1.04.2020 r.), natomiast liczba wydanych i ważnych TC33 to 664 sztuki (1686 w dniu 1.04.2020 r.).

Jak widać z danych umieszczonych powyżej ilości pozwoleń uległy znaczącym obniżeniom w każdym województwie. Automatycznie takie samo spostrzeżenie odnosi się do ilości wydanych TC, jednakże spadek ilości TC 33 w obrocie prawnym (blisko 40%) jest znaczący i daje do myślenia, bowiem dokument ten dotyczy w praktyce zwolnienia z konieczności składania zabezpieczenia i jest wydawany w związku z tym tylko firmom w naprawdę bardzo dobrej kondycji finansowej. Czyżby kryzys gospodarczy, wojna zza naszą granicą, Covid i pewnie także BREXIT, Pakiet mobilności tak bardzo „przetrzebiły” branżę transportową? Jest to bardzo prawdopodobne i może stanowić kiepski prognostyk na firm w tym obszarze działalności oraz ostrzeżenie dla gospodarki.

Przedostatnia tabela (poniżej) przedstawia ilości wydanych przez komórki IAS potwierdzeń złożenia zabezpieczenia. Pamiętać bowiem trzeba, że w prawie celnym UE niewiele jest kwestii prostych i zdroworozsądkowych. W gruncie rzeczy nie wiedzieć czemu aby móc korzystać z dobrodziejstwa zabezpieczenia długu celnego i np. w procedurze dopuszczenia do obrotu, przed zapłatą kwot należności celnych wynikających z długu celnego[4],  dysponować towarem, trzeba wcześniej uzyskać najpierw pozwolenie na złożenie zabezpieczenia generalnego, potem niejako zrealizować to pozwolenie poprzez przedstawienie w IAS potwierdzenia faktycznego „pokrycia” zobowiązania[5] i dopiero wtedy otrzymuje się najważniejszy dokument wykorzystywany w praktyce, czyli potwierdzenie złożenia zabezpieczenia generalnego z nr GRN[6].  Oczywiście w sporej liczbie przypadków można korzystać z zabezpieczenia generalnego swojego pełnomocnika celnego (agencji celnej/brokera celnego) – ale jest ono użyczane jako jedna z płatnych usług świadczonych przez takiego przedstawiciela.

Tabela 5. Liczba wydanych i ważnych potwierdzeń złożenia zabezpieczenia generalnego

IASZobowiązanie gwarantaDepozyt w gotówce
Lublin3374
Białystok3335
Gdańsk14293
Katowice8073
Kielce422
Kraków4539
Łódź6074
Olsztyn1327
Opole7712
Poznań12167
Rzeszów5764
Zielona Góra1950
Szczecin4846
Bydgoszcz3531
Warszawa225159
Wrocław9090
Podsumowanie1082956

Analiza powyższych danych może prowadzić do wniosku, że importerzy/agencje celne jaki instytucje finansowe znajdujące się w Wykazie Gwarantów Celnych Szefa KAS, poradzili sobie z formularzami i zobowiązaniami narzuconymi przez przepisy Pakietu UKC i w praktyce nie jest już bardzo dużym problemem wydanie takiego zobowiązania gwaranta.  Aczkolwiek zauważyć trzeba, że jest bardzo dużo firm, które stać było na to aby przekazać określone koty gotówki na nieoprocentowane rachunki będące w dyspozycji organów celnych. To także powinno cieszyć.

Na koniec prezentujemy dane dotyczące kolejnego możliwego ułatwienia wynikającego z prawa celnego, czyli ilości pozwoleń na odraczanie terminu płatności należności celnych. Jest to ciekawa możliwość wydłużenia terminu płatności a jednocześnie operowania towarem. W praktyce zastosowanie mają dwa rodzaje takich pozwoleń lecz o wiele dogodniejsze jest korzystanie z dłuższego okresu rozliczeniowego czyli z możliwości wskazanej w art. 110 lit. c UKC[7].

Interesujące jest także to, że pozwolenia na uproszczenie formalności celnych poprzez wpis do rejestru w procedurze dopuszczenia do obrotu w zasadzie de facto stanowi jednocześnie również odroczenie terminu płatności należności celnych. Jednakże w obu przypadkach odroczenie płatności jest możliwe tylko w związku z posiadanym zabezpieczeniem generalnym. Toteż można powtórzyć zdanie z pierwszej części naszego cyklu: aby w pełni korzystać z ułatwień i uproszczeń oferowanych przez prawo celne UE należy posiadać co najmniej dwa lub trzy odrębne ale ściśle ze sobą powiązane pozwolenia/decyzje[8] (np. w przywozie: decyzję o miejscu uznanym, pozwolenie na złożenie zabezpieczenia generalnego, pozwolenie na stosowanie procedury uproszczonej poprzez wpis do rejestru).

Tabela 6. Liczba ważnych pozwoleń na odroczenie terminu płatności

IASPozwolenia na odroczony termin płatności Art. 110 lit. b UKCPozwolenia na odroczony termin płatności Art. 110 lit. c UKC
Lublin02
Białystok03
Gdańsk00
Katowice28
Kielce00
Kraków20
Łódź05
Olsztyn00
Opole00
Poznań19
Rzeszów04
Zielona Góra12
Szczecin10
Bydgoszcz00
Warszawa510
Wrocław05
Podsumowanie1248

Jak napisano w piśmie Ministerstwa Finansów: „W odniesieniu do powyższych pozwoleń brak jest możliwości wskazania rzeczywistego średniego czasu odroczenia płatności. Jest to uzależnione od dnia, w którym w danym okresie rozliczeniowym dokonane było zgłoszenie celne jak i terminu faktycznej zapłaty należności przez dłużnika w odniesieniu do zgłoszeń objętych odroczeniem. Brak jest możliwości wygenerowania raportu w dostępnych systemach w odniesieniu do każdego z powyższych pozwoleń.”

Szkoda, bowiem dopiero pozyskanie tych danych pozwoliłoby na określenie rzeczywistego wykorzystywania tych pozwoleń.

Tym niemniej na podstawie powyższego wykazu można potwierdzić tendencję jeśli chodzi o kierunek dostaw towarów: najwięcej importerów jest w najsilniejszych gospodarczo województwach, czyli na terenie Mazowsza, Wielkopolski i Śląska.

Tym artykułem kończymy cykl publikacji poświęconych obecnemu wykorzystywaniu ułatwień międzynarodowego handlu towarami, dostępnych w oparciu o unijne prawo celne. Przypomnijmy, że czekają nas wszystkich zmiany, jakie planuje w tym zakresie Komisja Europejska po zaledwie 7 latach stosowania Pakietu UKC, gdy przed nami jeszcze kilka etapów wdrożenia tych przepisów.  Pozostaje jeszcze dużo innych danych pozwalających na poznanie zakresu stosowania i zrozumienia obowiązujących przepisów lecz wydaje się, że właściwym do ich publikowania i ewentualnie podstawowego podsumowania jest właściciel biznesowy czyli Departament Ceł Ministerstwa Finansów. My ze swojej strony będziemy się starali pokazać dane dotyczące realnych występujących na terenie Polski korzyści jakie daje status (pozwolenie) AEO. Jest to wszakże uzależnione od dobrej woli ww. departamentu.

Oczywiście jeśli ktoś z PT Czytelników chciałby poznać bliżej interesujące go aspekty prawa celnego UE albo chciałby skorzystać z naszej pomocy w określeniu potrzeb swojej firmy w przypadku uczestnictwa w dostawach towarów wówczas zapraszamy do kontaktu.


[1] Vide DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI (UE) 2019/2151 z dnia 13 grudnia 2019 r. ustanawiająca program prac dotyczący rozwoju i wdrażania systemów teleinformatycznych przewidziany w unijnym kodeksie celnym (dostęp w dniu 23.08.2023 r.: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019D2151&from=PT)

[2] SYSTEM INFORMACYJNY SKARBOWO-CELNY; vide: https://puesc.gov.pl/projekt-puesc

[3] Zapewnienia w tym względzie padły podczas webinarium Departamentu Ceł na temat funkcjonowania i planowanych zmian w systemach celnych w dniu 15 lutego 2022 r. Materiały z webinarium są dostępne na PUESC.gov.pl: Aktualności – puesc.gov.pl

[4] Terminologia zgodna z unijnym prawem celnym, niejako przykład skomplikowania prawa celnego, nawet w tak prostych sprawach jak zapłata należnego za towar cła.

[5] Zasadniczo w Polsce jest to zobowiązanie gwaranta (Wykaz gwarantów celnych: https://www.podatki.gov.pl/clo/gwaranci-celni/)
albo wpłata gotówkowa na konto sum depozytowych KAS

[6] Więcej o zabezpieczeniach i długu celnym można znaleźć w wielu publikacjach, np.:

https://cedewu.pl/Prawo-procedury-i-postepowanie-celne-p2935,

https://www.podatki.gov.pl/clo/zabezpieczenie-i-pobor-naleznosci-celnych-oraz-zwrot-i-umorzenia-naleznosci-celnych/zabezpieczenie-kwot-dlugu-celnego/

[7] Art. 110 /Odroczenie płatności / Organy celne, na wniosek osoby zainteresowanej i po złożeniu zabezpieczenia, zezwalają na odroczenie płatności wymaganych należności celnych w którykolwiek z następujących sposobów:

a)  oddzielnie dla każdej kwoty należności celnych przywozowych lub wywozowych zaksięgowanej zgodnie z art. 105 ust. 1 akapit pierwszy lub art. 105 ust. 4;

b)  łącznie dla wszystkich kwot należności celnych przywozowych lub wywozowych zaksięgowanych zgodnie z art. 105 ust. 1 akapit pierwszy, w okresie wyznaczonym przez organy celne, nie dłuższym niż 31 dni;

c)  łącznie dla wszystkich kwot należności celnych przywozowych lub wywozowych, które podlegają całościowemu zaksięgowaniu zgodnie z art. 105 ust. 1 akapit drugi.

[8] Albo korzystać z pełnomocnika posiadającego takie pozwolenia z zastrzeżeniem, że niekiedy w procedurach specjalnych nie jest to  jest to możliwe w pełni.

Share on facebook
Share on linkedin

Ta strona używa ciasteczek, żeby zapewnić jak najlepszą obsługę. Przejdź do Polityki Prywatności, jeśli chcesz wiedzieć więcej.