Kodeks spółek handlowych (KSH) przewiduje możliwość podwyższenia kapitału zakładowego spółki z o.o. Podwyższenie kapitału zakładowego służy dokapitalizowaniu spółki przez aktualnych wspólników. Może być też sposobem wejścia nowego wspólnika do spółki i wniesienia przez niego wkładu do spółki.
Podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić przez zmianę umowy spółki lub w sposób uproszczony – bez zmiany umowy spółki. W tym artykule przyjrzymy się uproszczonemu podwyższeniu kapitału zakładowego spółki z o.o. – rozważymy czy zawsze jest ono możliwe i jakie warunki muszą zostać spełnione, aby w uproszczony sposób podwyższyć kapitał zakładowy spółki z o.o.
CO WYNIKA Z KODEKSU SPÓŁEK HANDLOWYCH?
Zgodnie z art. 257 § 1 KSH podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o. może nastąpić na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki, które określają maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia. Takie postanowienie w umowie spółki może mieć np. następujące brzmienie:
Kapitał zakładowy spółki może zostać podwyższony uchwałą zgromadzenia wspólników do kwoty 1.000.000,00 zł w terminie do 31 grudnia 2025 roku bez zmiany umowy spółki. Ten sposób podwyższenia kapitału zakładowego nazywamy powszechnie uproszczonym podwyższeniem kapitału zakładowego z tego powodu, że nie wymaga zmiany umowy spółki.
Ten sposób podwyższenia kapitału zakładowego nazywamy powszechnie uproszczonym podwyższeniem kapitału zakładowego z tego powodu, że nie wymaga zmiany umowy spółki. Może być zatem ono dokonane uchwałą
zgromadzenia wspólników spółki, która nie musi być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza.
Regułą jest, że dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów. Prawo pierwszeństwa może zostać wyłączone w umowie spółki lub w uchwale zgromadzenia wspólników o podwyższeniu kapitału zakładowego w zwykłym trybie, tj. przez zmianę umowy spółki. Wyłączenie prawa pierwszeństwa oznacza, że część dotychczasowych wspólników nie uczestniczy w podwyższeniu kapitału zakładowego lub uczestniczy w innym stosunku niż proporcjonalnie do dotychczasowych udziałów.
W uproszczonym podwyższeniu kapitału zakładowego wątpliwości mogą budzić dwie kwestie:
1) Czy w tym trybie może dojść do wyłączenia lub ograniczenia prawa pierwszeństwa objęcia udziałów przez dotychczasowych wspólników?
2) Czy uproszczone podwyższenie kapitału może zostać dokonane tylko przez utworzenie nowych udziałów, czy również przez zwiększenie wartości nominalnej dotychczasowych udziałów?
STANOWISKO SĄDU NAJWYŻSZEGO
W związku z występującymi wątpliwościami Sąd Najwyższy rozstrzygnął oba powyższe zagadnienia w uchwale 7 sędziów z dnia 17 stycznia 2013 roku, sygn. akt III CZP 57/12. Sąd Najwyższy uznał, że uproszczone podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić zarówno przez ustanowienie nowych udziałów, jak i przez podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych udziałów, przy czym nowe udziały mogą być objęte jedynie przez wspólników w stosunku do dotychczasowych udziałów.
DOKTRYNA I PRAKTYKA NIE ZAWSZE JEDNOLITA
Mimo powyższej uchwały Sądu Najwyższego doktryna i praktyka prawa nie są w sprawie uproszczonego podwyższenia kapitału zakładowego jednolite. Niektóre sądy rejestrowe stoją na stanowisku, że uproszczone podwyższenie kapitału zakładowego dochodzi do skutku wówczas, gdy nowo utworzone udziały zostały objęte przez wszystkich dotychczasowych wspólników proporcjonalnie do dotychczasowych udziałów. Można spotkać się również z bardziej liberalnym stanowiskiem, że w uproszczonym podwyższeniu kapitału zakładowego mogą uczestniczyć tylko niektórzy wspólnicy, którzy obejmują nowe udziały w innej proporcji. Rozbieżne poglądy co do uchwały Sądu Najwyższego mają również autorzy komentarzy do KSH.
PODSUMOWANIE
Stanowisko Sądu Najwyższego nie jest pozbawione racjonalności. Moim zdaniem intencją uproszczonego podwyższenia kapitału zakładowego jest, by bez zmiany umowy spółki, a więc bez udziału notariusza, mogli go dokonać wszyscy dotychczasowi wspólnicy z zachowaniem proporcjonalnego objęcia nowych udziałów. Uproszczone podwyższenie kapitału zakładowego pozwala w ten sposób zachować niezmienny stan rzeczy w spółce – dotychczasowy układ sił w podwyższonym o nowe udziały kapitale zakładowym.
Jeżeli natomiast wspólnicy spółki chcą podwyższyć jej kapitał zakładowy w inny sposób, np. w ten sposób, że nowe udziały obejmie tylko jeden wspólnik lub do spółki w trybie podwyższenia kapitału zakładowego wejdzie nowy wspólnik – osoba trzecia – powinni w mojej ocenie skorzystać ze zwykłego trybu podwyższenia kapitału zakładowego poprzez zmianę umowy spółki w formie aktu notarialnego.
