Głównym celem podziału spółek jest zaistnienie podmiotu posiadającego określone cechy, jakimi dysponował podmiot dzielony. Może to oznaczać np. dysponowanie jakimś majątkiem, który ostatecznie służyć będzie tej spółce do prowadzenia działalności gospodarczej. Wchodzące w życie 15 września 2023 r. nowelizacja zwiększa liczbę możliwości, jakie dostępne są w przypadku podjęcia decyzji o podziale spółki.
Na wstępie warto wspomnieć, że są 4 mechanizmy podziału spółek.
Najbardziej znany jest podział przez wydzielenie, a więc gdy powstaje nowo zawiązana spółka, która otrzymuje część majątku spółki dzielonej. Nie zawsze musi wówczas powstawać nowa spółka. Możliwe jest przeniesienie części majątku na już istniejący podmiot.
Drugi mechanizm to zawiązanie nowych spółek, które przejmują cały majątek spółki dzielonej. Wówczas dzielona spółka przestaje istnieć, a w jej miejsce powstają dwie lub więcej nowych.
Dzielona spółka może też przestać istnieć, jeśli cały jej majątek zostanie podzielony na już istniejącą i nowo zawiązaną spółkę.
Czwartym rozwiązaniem jest podział przez przejęcie, a więc sytuacja, gdy cały majątek spółki dzielonej przenoszony jest na spółkę przejmującą, a wspólnicy spółki dzielonej otrzymują akcje lub udziały spółki przejmującej. W ten sposób stają się współwłaścicielami podmiotu, który przejął majątek spółki, która początkowo do nich należała.
Istnieje więc szerokie spektrum rozwiązań, jakie można zastosować. W wyniku podziału spółek mogą powstać np. 2 nowe podmioty, ale także i dużo większa ich liczba (stosownie do potrzeb biznesowych oraz planów, czym każdy z tych podmiotów będzie się zajmować i na bazie jakiego majątku prowadzić swoją działalność gospodarczą). Od 15.09.2023 r. wspomniane 4 rozwiązania nie są jedynymi.
Wprowadzono bowiem w życie piątą możliwość: przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną. Udziały lub akcje takiej spółki przejmującej lub nowo zawiązanej (może to być więcej niż jedna spółka) obejmuje spółka dzielona. Podział taki zwany będzie podziałem przez wyodrębnienie. Zaletą zastosowania tego rozwiązania jest fakt, że podmiot dzielony nadal będzie istnieć, a jednocześnie spółka, która wyodrębnia swój majątek, otrzyma akcje lub udziały. Dotąd takie akcje lub udziały otrzymywali wyłącznie wspólnicy spółki dzielonej. Wspólnicy będą – przy zastosowaniu tej formy podziału – pośrednimi posiadaczami spółki przejmującej lub nowo zawiązanej, a nie bezpośrednimi. Może to być pomocne przy kształtowaniu struktury grupy kapitałowej, przy czym daje dużo większe możliwości zarządowi spółki dzielonej, bo to zarząd tej spółki dysponuje udziałami lub akcjami, jakie otrzymała spółka za wyodrębniony majątek.
Pamiętać należy, że nie każda spółka może być dzielona. W dotychczasowym brzmieniu art. 528 Kodeksu spółek handlowych istniał zakaz podziału spółek osobowych, a więc dzielone być mogły tylko spółki kapitałowe: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna oraz prosta spółka akcyjna. W przypadku spółki akcyjnej zabronione było jednak dzielenie spółki, której cały kapitał zakładowy nie został pokryty. Zakazany jest też podział spółki, która rozpoczęła podział majątku oraz takiej, co do której wydano postanowienie o ogłoszeniu jej upadłości. Nowe brzmienie przepisu modyfikuje te ograniczenia. Spółkę komandytowo-akcyjną potraktowano tak samo jak spółki kapitałowe i pozwolono na jej podział. Polski ustawodawca kontynuuje więc politykę coraz częstszego akcentowania cech kapitałowych spółek komandytowo-akcyjnych, mimo że należą one do spółek osobowych. Co istotne, potraktowano spółkę komandytowo-akcyjną, jak spółkę akcyjną, a zatem jeśli jej kapitał zakładowy nie został pokryty w całości, to również nie może ona podlegać podziałowi.
Oczywiście o tym, czy warto podejmować decyzję o podziale spółki, decydują nie tylko prawne możliwości przeprowadzenia określonego procesu, ale także aspekty finansowe, zwłaszcza podatkowe. Kluczowe są jednak zamierzenia biznesowe spółki i jej wspólników, bo to oni są głównymi interesariuszami procesu. Nowe zmiany nie tylko wprowadzają mechanizm podziału przez wyodrębnienie, który funkcjonuje już na przykład w Niemczech (i ma tam zastosowanie nie tylko do spółek handlowych, ale i innych podmiotów prawa), ale też mają swoje uzasadnienie ekonomiczne. Przykładowo podział spółki komandytowo-akcyjnej będzie mógł służyć do restrukturyzacji zobowiązań, ale też do wyjść inwestycyjnych. Z kolei podział przez wyodrębnienie może generować ryzyko dla kontrahentów dzielonej spółki, bo można sobie wyobrazić, jak ten mechanizm zastosować dla ucieczki przed odpowiedzialnością dzielonego podmiotu.
Jako SWLEX zachęcamy do przyjrzenia się zmianom w zakresie łączenia, podziału i przekształcenia spółek, bo ich celem jest ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej zwłaszcza tym podmiotom, które funkcjonują w różnych obszarach. Umiejętny podział spółek pozwoli lepiej wykorzystać zasoby spółki dzielonej i da szansę skupić się spółkom wydzielonym na tym, co dla każdej z nich jest biznesowo najważniejsze.
