Motywowanie pracownika, czyli wynagrodzenie to nie wszystko
Nie jest tajemnicą, że zasoby ludzkie są najcenniejszym aktywem firmy. Powiedzenie „jednego specjalistę da się zastąpić skończoną liczbą studentów” stało się nieaktualne, zwłaszcza w branżach gospodarki opartej na wiedzy. Dalekowzroczni przedsiębiorcy starają się zatem świadomie zarządzać swoim zasobem ludzkim i umiejętnie motywować pracowników. Jak wiadomo, wynagrodzenie to podstawowy czynnik motywujący. Taka forma gratyfikacji często nie wystarcza jednak na utrzymanie najbardziej wartościowej kadry, zwłaszcza w branżach z dużym zapotrzebowaniem na specjalistów (np. IT). Praktyka rynkowa odpowiedziała na ten problem wypracowując różne sposoby na zwiększenie motywacji pracowników. Jednym z nich są programy motywacyjne.
Program motywacyjny – korzyść dla pracodawcy i pracownika
Istota programu motywacyjnego sprowadza się do oferowania pracownikom „członkostwa” w spółce (zwykle akcji lub udziałów) w przypadku zrealizowania warunków określonych w programie. Takie rozwiązanie może być korzystne zarówno dla pracownika, jak i dla pracodawcy. Pracownik zyskuje poczucie większego wpływu na firmę (stając się również formalnie jej częścią), a także dodatkowy składnik wynagrodzenia, którego wartość może rosnąć (niekiedy znacząco) w czasie. Pracodawca może bardziej związać pracownika z firmą i sprawić, że będzie jeszcze bardziej zaangażowany w jej rozwój. Wzrost wartości spółki będzie bowiem wpływać na wzrost wartości udziałów lub akcji pracownika. Pracodawca nie musi też przeznaczać środków finansowych na realizację tego programu, co jest niezbędne nie tylko przy podwyżce wynagrodzenia, ale również przy niefinansowych benefitach. Powoduje to, że programy motywacyjne stają się kuszącą alternatywą dla startupów i biznesów na początkowym etapie rozwoju. Są one jednak również istotnym elementem systemu wynagradzania w dużych i dojrzałych przedsiębiorstwach.
Programy motywacyjne – (nie) tylko dla spółek akcyjnych
Pojęcie „program motywacyjny” zostało zdefiniowane w art. 11b ustawy o PIT, który wiąże je ze spółkami akcyjnymi i, zgodnie z art. 12b ustawy o PIT, prostymi spółkami akcyjnymi. Wskazaną tam definicję sporządzono jednak wyłącznie na potrzeby podatkowe (wskazanie momentu powstania przychodu przy nabyciu akcji w ramach programu motywacyjnego). Nie ma więc przeszkód, aby programy motywacyjne dotyczyły również spółek z ograniczoną odpowiedzialnością czy komandytowo-akcyjnych. Co więcej, mimo, że będzie to nieco bardziej skomplikowane, można pokusić się o stworzenie programu motywacyjnego dla pozostałych spółek osobowych.
Beneficjenci programów motywacyjnych
Uprawnieni z programu motywacyjnego to nie tylko pracownicy spółki. Bardzo często zdarza się, że są nimi członkowie zarządu lub wyżsi menadżerowie w firmie, niezależnie od sposobu zatrudnienia. Tą formą motywacji można objąć również osoby współpracujące ze spółką, w tym na podstawie umów B2B. Nie ma także przeszkód aby rozszerzyć program na przyszłych pracowników (współpracowników), jeżeli tylko spełnią określone w nim kryteria. Mogą zdarzyć się i takie programy motywacyjne, w których uprawnionym będzie osoba niezwiązana wprost ze spółką, czyli np. pracownik spółki dominującej.
Co może być korzyścią w programie motywacyjnym?
Ostateczną korzyścią w programie motywacyjnym będzie nabycie udziałów lub akcji w spółce. Drogę do realizacji tego celu można jednak poprowadzić na wiele sposobów. Jednym z najpopularniejszych z nich jest tzw. employee stock option plan (ESOP) polegający na emitowaniu opcji na nabycie udziałów (akcji) w spółce. Popularnym typem programu motywacyjnego w spółkach akcyjnych jest emitowanie warrantów subskrypcyjnych. Nie ma przeszkód, aby programy motywacyjne obejmowały również bezpośrednie nabywanie akcji lub udziałów w spółce po zrealizowaniu się określonych warunków. Program motywacyjny można także wzbogacić o inne formy wynagradzania (przykładowo wycieczki, ekskluzywne przedmioty czy finansowanie określonych usług).
Podsumowanie
Programy motywacyjne są interesującym sposobem zatrzymania lub pozyskania właściwej kadry w firmie. Ich zaletą jest również elastyczność i możliwość dostosowania do wielkości, potrzeb, możliwości i celów przedsiębiorstwa. Należy jednak pamiętać, że aby program motywacyjny osiągnął swój cel niezbędne jest jego umiejętne sformułowanie.
